Альптар Европада гана эмес, бүткүл дүйнөдө уникалдуу аймактардын бири. Бул тоолуу аймакта жапайы жаратылыш дагы деле сакталып калган. Альп тоолорунун чокулары 4000 мден ашат, ал эми жергиликтүү ландшафттар бири-бирине карама-каршы келип турат: кар баскан чокулар, жашыл шалбаалар, жылтылдаган көлдөр, улуу мөңгүлөр.
1. Улуулук жана күч
Альп тоолору эбегейсиз зор тоо кыркаларын түзөт. Батышында Жер Ортолук деңизден чыгышка Дунайга чейин созулуп жатат. Альп тоолору жети мамлекеттин аймагында жайгашкан: Германия, Франция, Швейцария, Австрия, Италия, Лихтенштейн, Словения. Алардын кеңири бөлүгүндө, Австрияда тоолор 250 км бийиктикке жетет. Алардын узундугу беш эсе узунураак. Альп тоолорунун өсүп келе жатканы көңүлдү бурат. Алар жыл сайын 10 мм кошуп турушат. Бирок, жаратылыштын күчтөрү - суу, шамал, күн, муз - бул өсүштү жокко чыгарат. Альп тоолорунун улуулугу жана күчү жыл сайын миллиондогон туристтерди өзүнө тартып турат.
2. Эң жогорку чекит
Монблан тоосу - Альп тоолорунун апогейи. Анын бийиктиги 4807 м. Тоо Франция менен Италиянын чек арасында жайгашкан. Эки өлкөнү байланыштырган тоннель дагы бар.
3. Мөңгүлөр
Бийик Альп тоолорунда кар көп топтолот. Ал муздун эбегейсиз массасына айланат. Андан кийин, алар өздөрүнүн тартылуу күчү жана атмосфера шарттарынын таасири астында, тоо этектеринен акырындап жылышат. Мөңгү агымынын ылдамдыгы жылына болжол менен 1 см.
4. Көлдөр
Альп тоолорундагы тоо көлдөрү мындан 10 миң жыл мурун мөңгүлөр түшкөндө пайда болгон. Алар табигый тосмолор менен курчалган байыркы мөңгү ойдуңдарынын ойдуңдарын ээлейт. Көлдөрдүн эң чоңу - Леман. Узундугу болжол менен 73 км.
5. Флора
Эдельвейс - Альп тоолорундагы эң мүнөздүү өсүмдүк. Ал токойдун жогорку чегинен жогору, 1800 ден 2500 м бийиктикте кездешет. Бул миңдеген жайкы гүлдөр менен гүлдөп турган акыркы гүлдөгөн альп шалбаасы. Ал жерден көптөгөн керемет табигый шалбааларды, таштардын ири сыныктарын, карлик бадалдарды, булактарды жана тоо дарыяларын көрө аласыз. Бийик тоолуу жер айыл чарба өсүмдүктөрүн жигердүү өстүрүүгө мүмкүнчүлүк бербейт, бирок жергиликтүү тургундар өстүргөн бийик тоолуу шалбааларда уйларды багуу жакшы.
6. Адамдын ассимиляциясы
Адамдар Альп тоолоруна илгертен бери отурукташып келишкен. Буга Деңиз Альптарынын француз бөлүмүндө жайгашкан Керемет өрөөнүндөгү шифер плиталарындагы 100 миң чийме күбө. Окумуштуулардын айтымында, адамдар аларды 3800 жыл мурун сыйынган кудайларынын урматына тартышкан.
7. Дамбалар
Альп тоолорунун жер алдындагы байлыгы начар. Нефтини жана көмүрдү жылытуу жана электр энергиясын өндүрүү үчүн сатып албоо үчүн жүздөгөн дамбалар курулган, алардын суулары кубаттуулугу ГЭСтерди азыктандырат. Альп тоолорундагы эң бийик дамба Швейцарияда жайгашкан Гранд Диксенс деп эсептелет. Ал 284 м бийиктикте жайгашкан.
8. Сыр
Альп сырлары бүткүл дүйнөгө белгилүү. Эң атактуусу швейцариялык Грюйерес жана Эмменталь. Акыркысы ири тегирмен тешиктери бар ири тегирмен таштары түрүндө, ал эми экинчиси көлөмү боюнча кыйла жөнөкөй, кичинекей тегерек тешиктери бар.
